Maraming nagtataka kung bakit hile-hilera ang di mabilang na puno ng ilang-ilang sa Pampang sa Ilog ng Pancipit.
Ang ilog ay homuhoho sa Look ng Balayan. Ang tubig ay galling sa Lawa ng Taal.
Balita ang Ilog Pancipit sa mga isdang-tabang na nahuhuli rito tulad ng maliputo, lumulukso, at tawilis na di nakikita sa alinmang dagat ng Pilipinas. Makasaysayan ang ilog sapagkat si Salcedo na apo ni Legaspi ay diti nasugatan sa pakikipaglaban sa mga negritong pawing nasasandatahan ng makamandag ng palaso.
Ang dalampasigan ng Balayan Bay ay makasaysayan din sapagkat ditto nagtayo ng bayan-bayanan sina Datu Dumangsil at Datu Balensuela. Magugunita na ang dalawang datung ito ay tumakas galling Borneo upang makaiwas sa kalupitan ng kanilang hari.
Mula sa bunganga ng Bay paitaas sa ilog ay dalawang oras lamang ang tagal sa pamamangka papuntang Lawa ng Taal.
Sa gitna ng lawa nakatayo ang Bulkan ng Taal. Sa lahat ng bulkan sa buong daigdig ito ang may pinakmalaking bibig(crater).
May mga nayon sa dalampasigan ng bulkan. Sa isa sa mga nayon ay may naninirahang magandang dalada na ang pangalan ay Cirila Mabanlo. Ang palayaw sa kanya ng mga tao sa nayon ay Ilang.
Mahal si Ilang ng mga tag nayon.. Siya’y maganda, mabait, at matulungin sa kapwa. Balita ang kanyang kagandahan sa lahat ng sulok ng magkakaanib o kaaway na balangay.
Maraming tagahanga si Ilang, mga binatang manliligaw at tagasuyo. Isa n rito si Lanubo. Siya’y karibal ni Baknotan sa pangingubig.
Kung si Ilang balita sa kanyang kagandahan, si Lanubo nama’y sa kanyang lakas, pagkamaginoo, katapatan, at katapangan. Subok siya sa arnis at buno at dalubhasa sa pangangaso sa gubat.
Sina Ilang at Lanubo ay uliran sa pagmamahal. Sila’y dalawang pusong pinagtambal ng tumutungga sa saro ng ligaya.
Ang ina ng dalaga ay balo. Siya’y sang-ayon sa pag-iibigan ng dalawa. Ano pa ang hahanapin sa isang magiging manugang na lalaking paborito ng nayon?
Makalipas ang sambuwan, hiningi ni Lanubo sa ina ang kamay ni Ilang. Si Lanubo ay tuwan tuwa at nagsimula na ng paghahanda sa darating n gasal.
Binibilang na ang mga araw at ang binata’t dalaga ay haharap na sa dambana. Hinihintay na lamang ang nalalapit na anihan.
Isang araw siya’y lumabas sa kagubatan upang mangaso, kasama ang kanyang mga kaibigan. Sila’y manghuhuli ng usa at baboy-ramo na lilitssnin sa kasalan.
Nagpaalaalp si Ilang kay Lanubo, “Mabuti yata’t maiwan ka rito. Huwag sumama sa kanila. Ang katiwala mo ang siyang kausapin mong mangulo sa pangangaso. Mayroon tayong pamahiin na ang nobyo raw ay huwag aaalis ng tahanan pag malapit nang ikasal pagka’t baka may mangyaring kapahamakan!”
“Iya’y isa lamang pamahiin. Ako’y sasama sa kanila.Sa ikatlong araw babalik kami agad!”
Nabatid ni Baknotan na wala si Lanubo. Siya’y nagpunta sa bahay ni Ilang ng sumunod na gabi.
“Ako’y nagmula sa malayo upang ungkatin muli ang pag-ibig na hanggang ngayo’y sariwa. Minan pang gusto kong patotohanan ang aking pagmamahal!”
“Hindi ka sana naparito sad is oras ng gabi! Noong huli mong bisita ay sinabi ko sa iyo na hindi kta iniibig. Ang puso ko ay naisanla ko na kay Lanubo! Ako’y nalulungkot! Hindi ako maaaring magmahal sa dalawa! Iisa ang aking puso! Ipagpatawad mo. Ipinagtatapat ko sa iyong kami’y ikakasal na sa darating na lingo!”
“Ano mayroon so Lanubo na wala ako? Bakit k a natataranta sa kanya?”
“Siya’y lalaking marangal!”
“Lalo akong marangal! Mayaman pa!”ang sagot na nagyayabang ngunit ang totoo’y siya’y kalog at panot pa!
“Maaari ba? Umalis ka na! Ako’y nag-iisa! Igalang mo ang aking katahimikan!”
“Oo, aalis ako, ngunit sa aking pag-alis kita’y isasama. Sasama ka upang mamuhay o manatili ka ngunit aisa ng bangkay! Alin ang iyong pipilii?”
“Ako’y mananatili saanman naroon si Lanubo!”
“Si Lanubo ay aking papatayin!”
“Permiso, sandali. Ikukuha kita ng maiinom. Palamig!”
“Gusto mong tumakas? Ang bahay mo ay nasasakupan ng aking kawal!Sa gusto mo sa hindi, sasama ka sa akin!” tuloy yapos.
Si Ilang ay nanglaban kinagat niya ang ilong at tenga ng kalog!
Nasaktan ang balatkayo. Nagalit at tinampal ang dalaga. Hindi nagkasya sa tampal at sinuntok pa ito sa panga. Kinuha sa lukbutan ang kris at sinaksak. Ang tampalasang lalaki ay tumakas.
Kinaumagahan, si Lanubo at ang mga kasama ay dumating galling sa pangangaso. Nabatid nila ang sakunang nangyari kay Ilang.
Ang unang pumasok sa isip ni Lanubo ay hanapin si Baknotan at maghiganti!
Pinapayuhan siya nang mga kaibigan na ang unahin ay ang paglilibing kay Ilang. Pihong nagtatago na raw si Baknotan. “Hintayin natin ang magandand pagkakataon! Ang katarunagan ay marunong maghintay!”
Si Lanubo ay larawan ng hinagpis! Siya’y nanangis, “Ilang ,Ilang, patawarin mo ako. Kung ako’y nakinig sa iyo na huwag umalis, disi’y hindi nangyari ito!”
Si Ilang ay inilibing sa burol na malapit sa bisita ng nayon. Si Lanubo ay nagbantay araw at gabi. Siya’y nagtaka nang makitang araw araw ay maraming bulaklak na nangagkalat sa puntod. Ang mga bulaklak pala ay nanlalaglag buhat sa malaking punongkahoy na nakayungyong sa puntod.
Noong mga unang araw ang punong ito ay walang bulaklak ngunit malalago ang dahon. Ngayo,y nakapagtataka! Kakaunti ang mga dahon subalit hitik sa bulaklak! Ang bulaklak ay dilaw mahaba, at makitid ang mga talulot. Ito’y mahalimuyak!
Bilang tagapagpagunita kay Ilang tinawag na balangay ang puno ng halaman ng Ilang-ilang!
Maraming taon ang lumipas subalit nanatiling binata si Lanubo. Ayaw niyang mag-aswa.
Pinatawad niya si Baknotan at nilimot ang tangkang paghihiganti. Naganap ang katarungan ni Bathala pagka’t ang lalaki ay nagkasakit ng ketong.
Nang maging gobernadorcillo si Lanubo Noble sa magkakaratig n balangay, kanyang iniutos sa mga mamamayan na magtanim ng Ilang-ilang sa lansangan, liwasan,aplaya at pampang ng ilog.
Mabango ang simoy ng amihan sa pampang sa ilog ng Pancipit dahil kay Cirila Mabanlo ang pangunahing tauhan ng alamat na ito.
